ESCRACHES

Miles de palabras do castelán viaxaron cara América, pero outras chegaron, e chegan, a España desde o outro lado do Atlántico. Así, por exemplo, os españoles din "tiza", cando a orixe desta palabra está no náhuatl, lingua precolombina mexicana, na cal á "tiza" (en galego, xiz) chámaselle "tizatl". Pola súa parte, os mexicanos chámanlle á "tiza" "gis", do latín (gypsum). 

De América tamén nos vén un termo moi empregado na actualidade: escrache. Un vocablo que vén a designar un feito novo, que non dispuña doutro específico: as manifestacións ruidosas perante as casas dos políticos ou personaxes de trascendencia pública. O Diccionario da Real Academia Española da Lingua (DRAE) non recolle o sustantivo escrache, pero si o verbo escrachar como un coloquialismo arxentino e uruguayo con dúas acepcións: "romper, destruír, aplastar" e "fotografiar a unha persoa". Esta última acepción está relacionada coa finalidade que teñen os escraches como protestas, pois trátase de "retratar" aos personaxes públicos contra os que se están manifestando. Escrache, no diccionario da Academia das Letras arxentina, aparece definido como: denuncia popular en contra de persoas acusadas de violacións aos dereitos humanos ou de corrupción, que se realiza mediante actos tales como sentadas, cánticos ou pintadas, fronte ao seu domicilio particular ou en lugares públicos. Pero parece ser que estamos falando dunha palabra viaxeira. A súa orixe podería estar no termo inglés scratch (rabuñadura), do xenovés scraccé (fotografía, retrato), do italiano schiacciare (aplastar) ou do francés écraser (aplatar, destruír). Este último vocablo empregábao con frecuencia Voltaire para referirse á loita contra o Antigo Réxime. O lugar no que xermola a palabra é o lunfardo, unha xerga do español orixinada na cidade de Bos Aires (Arxentina) e nos seus arredores, onde o número de emigrantes italianos era moi elevado, polo cal non resultaría estrano que a súa orixe etimolóxica estivese no italiano. En lunfardo, escrachar significaba ficha policial ou retrato moi feo de alguén. 

Sexa como sexa, o escrache popularizouse nos anos noventa como a forma de protesta fronte as vivendas das persoas que foran procesadas por presuntos delitos na ditadura de Videla (quen, por certo, faleceu o venres) e que logo foran postas en liberdade. A agrupación dos Dereitos Humanos HIJOS foi quen adoptou este vocablo. Máis tarde, o escrache, como forma de protesta, extenderase en Arxentina sobre todo a partir do ano 2000, cando os cidadáns toman as rúas para xeneralizar a súa protesta contra os políticos, na época do Corralito arxentino, momento no cal os depósitos dos aforradores foron inmobilizados nos bancos. 

Pero se imos máis aló no tempo, podemos retrotaer a orixe dos escraches a 1971, durante a caza de asesinos nazis ao finalizar a II Guerra Mundial. Sergue e Beate Klarsfeld, el un abogado francés de orixe xudío e ela a filla dun soldado do exército alemán, descubriron o domicilio do oficial das SS Klaus Barbie, o carniceiro de Lyon, en Bolivia, así como os domicilios de alemáns como Kurt Lischka (xefe da Xestapo), Herbert Hagen (xefe das SS)  e Ernst Heinrichsohn (garda dun campo de concentración). Acudiron con cámaras á porta destes domicilios e houbo supervivintes dos campos de concentración protestando encadeándose á fachada desas casas. Conseguiron que estes nazis fosen xulgados e condeados. Por iso, certos políticos deberían aplicar a mesma moderación que piden para os manifestantes á súa linguaxe cando chaman nazis a esas persoas, e tampouco estaría de máis que curasen a súa ignorancia.