Buda explotou de vergoña (2007) é un filme realizado en Irán por unha novísima directora, Hana Makhamalbaf, e conta a perseverancia da pequena Bakhtay por ir á escola e aprender a ler, ao igual que o fai o seu veciño Abbas (un neno da súa mesma idade). Para narrarnos a odisea desta pequena afgana cara o seu intento de ir á escola, a directora emrpega recursos que fan do filme case un documental. A película está ambientada en Afganistán onde o feito de ser nena e querer ir á escola pódeche custar a vida.
A película, a través da delicada ollada, chea de curiosidade, de Bakhtay, esconde a denuncia da situación social en Afganistán. As mulleres, nenas e adultas, son as principais vítimas dunha sociedade que busca controlalas e reprimilas nun contexto no que os nenos reproducen as mesmas actitudes violentas e machistas dos adultos. Unha das esceas máis tristes é o momento no que Bakhtay é secuestrada por uns nenos polo feito de levar un pintalabios, e o seu posterior intento de lapidación, ou cando outro grupo de nenos que dispara contra ela como fixeron os americanos nas covas. Unha metáfora da violencia no mundo adulto. O filme foi galardonado, entre outros premios, co Premio Especial da Paz e do Oso de Cristal no Festival de Berlín en 2008.
A película, a través da delicada ollada, chea de curiosidade, de Bakhtay, esconde a denuncia da situación social en Afganistán. As mulleres, nenas e adultas, son as principais vítimas dunha sociedade que busca controlalas e reprimilas nun contexto no que os nenos reproducen as mesmas actitudes violentas e machistas dos adultos. Unha das esceas máis tristes é o momento no que Bakhtay é secuestrada por uns nenos polo feito de levar un pintalabios, e o seu posterior intento de lapidación, ou cando outro grupo de nenos que dispara contra ela como fixeron os americanos nas covas. Unha metáfora da violencia no mundo adulto. O filme foi galardonado, entre outros premios, co Premio Especial da Paz e do Oso de Cristal no Festival de Berlín en 2008.
O ESCEARIO: AFGANISTÁN.
A película, como diciamos, está ambientada en Afganistán. Un país na encrucillada entre Irán, Asia Central, China e India. O primeiro estado afgano formouse en 1747, a partir dunha confederación tribal pastún. Logo, na práctica despareceu debido ás loitas tribais. A mediados do século XIX a tensión entre Rusia e Gran Bretaña determinou a reaparición de Afganistán como Estado-tapón que separaba ambos os dous imperios.
Afganistán é un país de vales impenetrables e altas montañas, onde esta orografía explica a fragmentación étnica entre pobos e tribus duns 33 millóns de habitantes, predominando os de étnia pastún. O 99% da poboación é de relixión musulmana, a maioría suní. Os pastunes atribúense a posesión de Afganistán en exclusividade fronte a outras etnias. A película está ambientada na rexión de Hazarajat, onde predomina a poboación hazara, descendentes da xuntanza de mil (significado de Hazara) guerreiros mongois coa poboación local a partir do século XIII. Tamén é o lugar dos desaparecidos Budas de Bamiyán aos que fai alusión o título do filme. A poboación Hazara foi moi perseguida polos talibáns. A situación da poboación hazara ten mellorado despois do derrocamento dos talibáns en 2001. As súas xentes poden acudir ás universidades e dispór de traballos aos que antes non podían acceder. As súas terras apenas teñen campos de amapoulas destinados á droga (opio). Hazara foi a primeira muller gobernadora, Habida Sarobi, antes ministra para Asuntos das Mulleres, a partir de 2005 á fronte da provincia de Bamiyán.
OS BUDAS QUE EXPLOTARON:
Entre finais do século IV e o século VI edificáronse no val de Bamiyán, dúas figuras de Buda, unha duns 38 metros de altura e a outra de 55 metros. Estes dous monumentos estaban esculpidos directamente na rocha dun acantilado de arenisca na montaña e encaixados en nichos. Formaban parte dun complexo monástico de monxes budistas. Detrás dos Budas, atopáronse nas grutas pinturas que representarían esceas do budismo, debuxadas por monxes ou viaxeiros da ruta da seda. Declaradas Patrimonio da Humanidade pola Unesco foron destruídos no 2001 por orde do mulá Omar, líder do réxime talibán. o 18 de marzo estalaban en anacos.
Entre finais do século IV e o século VI edificáronse no val de Bamiyán, dúas figuras de Buda, unha duns 38 metros de altura e a outra de 55 metros. Estes dous monumentos estaban esculpidos directamente na rocha dun acantilado de arenisca na montaña e encaixados en nichos. Formaban parte dun complexo monástico de monxes budistas. Detrás dos Budas, atopáronse nas grutas pinturas que representarían esceas do budismo, debuxadas por monxes ou viaxeiros da ruta da seda. Declaradas Patrimonio da Humanidade pola Unesco foron destruídos no 2001 por orde do mulá Omar, líder do réxime talibán. o 18 de marzo estalaban en anacos.
OS TALIBÁNS QUE AÍNDA ESTÁN:
Este movemento político-relixioso ultraconservador, xurdido en 1994, nos campamentos da poboación afgana refuxiada no norte de Pakistán, controlou á poboación afgana desde 1996 (cando vencen a outras tendencias do islam afgano) ata 2001, momento no cal unha alianza de países, dirixidos por Estados Unidos, invaden e comezan unha guerra en Afganistán. Porén, seguen a ter un peso moi forte en diferentes rexións afganas e están en loita constante por facerse co control do país fronte ao goberno actual. Teóricamente, o obxectivo estadounidense era liquidar as bases talibáns e de Al Qaeda, formar ao Exército e á policía e proceder a labores humanitarias. Agora ben, a día de hoxe o poder dos talibáns estase fortalecendo de novo. A poboación quéixase de que maioría das persoas mortas son civís (sen ter en conta as xa provocadas durante o conflito) e de que as autoridades militares non dan prioridade aos plans de reconstrución nin as melloras sociais. Afganistán é a proba do fracaso bélico e político. Sen melloras nas condicións de vida; nin líderes políticos fiables, nin expectativas dunha democratización real; cunha espiral de violencia cada vez maior, cabe preguntarnos, como sempre, para que serviu a guerra?
Este movemento político-relixioso ultraconservador, xurdido en 1994, nos campamentos da poboación afgana refuxiada no norte de Pakistán, controlou á poboación afgana desde 1996 (cando vencen a outras tendencias do islam afgano) ata 2001, momento no cal unha alianza de países, dirixidos por Estados Unidos, invaden e comezan unha guerra en Afganistán. Porén, seguen a ter un peso moi forte en diferentes rexións afganas e están en loita constante por facerse co control do país fronte ao goberno actual. Teóricamente, o obxectivo estadounidense era liquidar as bases talibáns e de Al Qaeda, formar ao Exército e á policía e proceder a labores humanitarias. Agora ben, a día de hoxe o poder dos talibáns estase fortalecendo de novo. A poboación quéixase de que maioría das persoas mortas son civís (sen ter en conta as xa provocadas durante o conflito) e de que as autoridades militares non dan prioridade aos plans de reconstrución nin as melloras sociais. Afganistán é a proba do fracaso bélico e político. Sen melloras nas condicións de vida; nin líderes políticos fiables, nin expectativas dunha democratización real; cunha espiral de violencia cada vez maior, cabe preguntarnos, como sempre, para que serviu a guerra?
Os tailbáns negan o acceso a muller á educación, ao traballo e á política. O analfabetismo é xeneral entre elas: un 87%. Déronse avances respecto á epoca talibán: un terzo das persoas escolarizadas son nenas, aínda que en escolas separadas dos nenos. Porén, máis de 300 centros pecharon debido aos ataques de extremistas, especialmente no este e sur do país.
O DEREITO Á EDUCACIÓN:
A educación das nenas é un dos Dereitos fundamentais. Todos os nenos e nenas teñen dereito a recibir unha educación, xa que lles proporciona o coñecemento e aptitudes que necesitan para acadar o seu potencia e protexerse contra o perigo, as inxustizas e os abusos. A educación é esencial para o desenvolvemento dun país. Non obstante, ás nenas exclúeseas con moita frecuencia deste proceso. Nos Obxectivos do Milenio, a ensinanza primaria para as nenas establécese tamén como un obxectivo básico: Meta 3. Velar porque, para o ano 2015, os nenos e nenas de todo o mundo poidan un ciclo completo da ensinanza primaria. No caso das nenas, especialmente nalgúns países, aínda existen barreiras de xénero moi difíciles de solventar.
UNICEF aporta datos moi significativos. Non temos a posiblidade de dimuír sustancialmente a pobreza, a mortalidade infantil, a SIDA e outras enfermidades, se non aseguramos que todas as nenas e nenos dispoñan do seu dereito a unha educación básica. Cando unha nena carece dos coñecementos e a destreza para enfrentarse a vida hai efectos a inmediato e longo prazo. Esa nena exponse a moitos máis riscos que outras nenas cunha formación educativa e as consecuencias pasan á xeración posterior. En definitiva, cando un neno recibe unha educación de calidade, o resultado é, a miúdo, a dun adulto con formación. Cando unha nena recibe una educación de calidade, o resultado é case sempre o de toda unha familia con educación e formación. Por iso, moitos estudos insisten en que non existe un instrumento máis efecto para o desenvolvemento dun país que a educación das nenas.
O día 11 de outubro foi declarado Día Internacional da Nena. Fai uns anos, nunha carretera de Nepal, un coche no que viaxaba persoal do PLAN (ONG de protección da infancia) e varios periodistas que visitaban proxectos no país, detívose ante unha nena duns cinco anos que camiñaba soa. Preguntáronlle como era que non estaba na escola. A pequena respondeulles que Porque era unha nena. Esa frase resumía unha realidade: 62 millóns de nenas non van á escola porque, entre outros motivos, prímase a educación dos irmáns varóns. A frase desta nena desencadeou unha campaña internacional que hoxe se desenvolve en 50 países: POR SER NENAS, e que trata de pór fin á discrimación de xénero que sofren millóns de nenas no mundo. Así, 2 millóns de nenas sofren a ablación xenital cada ano; cada día máis de 25.000 nenas son casadas antes da maioría de idade, moitas con homes que lles dobran a idade; o 90% das menores que traballan no servizo doméstico son nenas de entre 12 e 17 anos; cada ano tráficase cun número de nenas dez veces superior ao número de escravos africanos que cruzaron o atlántico na época de maior apoxeo da esclavitude; cada día nenas de todo o mundo sofren como as vítimas máis débiles abusos sexuais.
OS DEREITOS DAS MULLERES EN AFGANISTÁN:
En Afganistán, os homes deciden polas mulleres, cuxos dereitos non importan. Os códigos tribais sinalan que a mulleres é propiedade do home. Segregadas e ocultas debaixo do burka, as mullers tamén son vítimas na vida cotiá. Sofren violencia de xénero nos espazos públicos e nas súas familias. O sistema xudicial reforza a impunidade dos autores das violacións contra os dereitos das mulleres. Afganistán, tristemente, é un dos primeiros países en ocupar o ránking de perigosidade para unha muller.
En Afganistán, os homes deciden polas mulleres, cuxos dereitos non importan. Os códigos tribais sinalan que a mulleres é propiedade do home. Segregadas e ocultas debaixo do burka, as mullers tamén son vítimas na vida cotiá. Sofren violencia de xénero nos espazos públicos e nas súas familias. O sistema xudicial reforza a impunidade dos autores das violacións contra os dereitos das mulleres. Afganistán, tristemente, é un dos primeiros países en ocupar o ránking de perigosidade para unha muller.
Os matrimonios considéranse asuntos de familia: un 60% realízanse pola forza e o 57% prodúcense antes dos 16 anos. A costume ditamina que entregar unha filla (baad) á familia do posible inimigo serve para resolver os conflitos, a cambio dunha compensación económica. Oito de cada dez mulleres afganas padecen violencia nas súas casas. Os autores quedan sen castigo porque a violencia sexual no matrimonio non é considerada delito. Os problemas psicolóxicos están á orde do día: case o 30% das mulleres entre 15 e 35 anos mencionan que sofren detresións. Algúns datos reflexan efectos máis terribles: preto de 500 suicídanse queimándonse vivas cada ano.
O goberno de Karzai (goberno no poder) con xefes tribais e relixiosos -incluídos algúns talibáns- para gañar votos favorecen a sociedade patriarcal. A Lei do Estatuto Persoal Chií permite que a poboación desta tendencia relixiosa teña normas propias en materia de dereito familiar. Neste caso, legaliza o tamkeen, a obriga de satisfacer os desexos sexuais dos maridos. Asemade, restrinxe a liberdade de movemento das mulleres sen permiso dos seus familiares masculinos. As esposas tampouco poden herdar as casas e terras do seu home. A autoridade legal queda en mans dos clérigos chiíes nas relacións entre homes e mulleres.
PAÍSES EN GUERRA:
As guerras son unha das principais ameazas para a supervivencia de nenos e nenas. Dos 10 países que posúen maior taxa de mortalidade de menores de 5 anos, sete padecen un conflito armado. Segundo datos de UNICEF, o 90% do total de mortes relacionadas con conflitos armados desde 1990 foron civís e o 80% corresponde a mulleres, nenos e nenas. O uso de armas explosivas é unha das principais causas de mortalidade infantil neste países. O risco de nenos e nenas fronte aos efectos das minas antipersonais diminuíu como resultado do Tratado de Otawa ou a Convención sobre a prohibición de minas antipersoais de 1997 e a acción das organizacións que loitan en contra da súa utilización. Non obstante, cada ano as minas terrestres matan ou mutilan a entre 8.000 e 10.000 menores de idade. A morte de nenos e nenas supón o 50% dos falacementos en terros afganas por munición sen explotar.
Ademais, os conflitos armados reducen considerablemente o acceso aos servicios de sanidade e educación. A gran posiblidade de armas lixeiras e de peneno tamaño favoreceu o emprego de nenos e nenas soldado e, ao mesmo tempo, ten elevado o grado de violencia despois de rematado o conflito.
MULLERES CORAXE:
Ademais, os conflitos armados reducen considerablemente o acceso aos servicios de sanidade e educación. A gran posiblidade de armas lixeiras e de peneno tamaño favoreceu o emprego de nenos e nenas soldado e, ao mesmo tempo, ten elevado o grado de violencia despois de rematado o conflito.
MULLERES CORAXE:
A protagonista da película é perseguida, como tantas outras mulleres en Afganistán, pero o seu coraxe para lograr autonomía e formarse é un exemplo para todas as mulleres. Bakhtay actúa de símbolo do esforzo de moitas afganas por construírse como persoas e non quedar agochadas tras o burka, a vontade de saír do analfabetismo e ter un papel activo na sociedade. Algunas son mulleres anónimas, doutras coñecemos os seus nomes: Khatool Mohammadzai (xeneral do exército afgano); Rubina Jalali (ex atleta olímpica); Malalai Joya (formou parte do Parlamento Afgano), iso si, a costa de sufrir ameazas, persecucións e intentos de asasinato. Podemos recordar o caso de Anisa, unha rapaza que foi asasinada na provincia de Kapisa en decembro de 2012 cando se dirixía á súa casa tras saír da escola. Ou o grupo de nenas que foron rociadas con ácido o 12 de novembro de 2008 por un grupo de talibáns cando saían da escola.
Neste enlace podedes consultar máis información e achegarvos á labor que fan diferentes organizacións de mulleres afganas que loitan polos seus dereitos e por unha igualdade e convivencia pacífica entre homes e mulleres.
Ningún comentario:
Publicar un comentario